Leerkrachtidentiteit en professionele identiteitsspanningen onder Pabostudenten
Een focus op theorie, meetinstrumenten en longitudinale verbanden. Fadie Hanna, nieuw bestuurslid van Velon, promoveerde dinsdag 15 september jl. op dit onderwerp. In deze blog lees je meer over zijn proefschrift.
Elke Pabo-opleiding tracht haar studenten toe te rusten met de vaardigheden die hen in staat stellen voor een langere tijd effectief en kwalitatief goed les te geven. Om deze doelen te bewerkstelligen is het belangrijk studenten te helpen bouwen aan een sterke professionele identiteit en hen te leren omgaan met diverse spanningen die hun professionele identiteit kunnen beïnvloeden. Hoewel leerkrachtidentiteit en professionele identiteitsspanningen frequent met elkaar in verband zijn gebracht, is het meeste werk naar dit verband meer theoretisch dan empirisch van aard. Hierdoor is nog veel onbekend over hoe de twee constructen aan elkaar gerelateerd zijn over tijd. Bovendien zijn geschikte en/of valide meetinstrumenten voor het onderzoeken van de relatie tussen leerkrachtidentiteit en professionele identiteitsspanningen nauwelijks voorhanden in het primair onderwijs. Daarom was het overkoepelende doel van mijn dissertatie tweeledig.
Het eerste doel betrof het ontwikkelen van betrouwbare en valide schalen voor het meten van leerkrachtidentiteit en professionele identiteitsspanningen. Het tweede doel betrof het vergroten van het begrip over de ontwikkeling van de relatie tussen leerkrachtidentiteit en professionele identiteitsspanningen binnen de context van de pabo-opleiding. Om dit doel te bereiken heb ik vier studies uitgevoerd die tezamen mijn dissertatie vormen.
Als eerste heb ik getracht een overzicht te geven van de componenten van leerkrachtidentiteit in kwantitatieve meetinstrumenten alsmede de psychometrische kwaliteit van deze meetinstrumenten. Deze zoektocht omvatte Engels geschreven en door vakgenoten beoordeelde studies die tussen 2000 en 2018 zijn verschenen en waarin componenten van leerkrachtidentiteit zijn onderzocht. In totaal heb ik 59 componenten uit 20 studies geanalyseerd en gecategoriseerd. Op basis van deze omvangrijke analyse kwamen zes hoofddomeinen naar voren: Zelfimago, Motivatie, Betrokkenheid, Self-Efficacy, Taakperceptie en Werktevredenheid. Hoewel de psychometrische eigenschappen van de meetinstrumenten uit deze verschillende studies acceptabel tot goed bleken, bracht het systematische overzicht ook diverse conceptuele en methodologische kwesties aan het licht die opgelost dienden te worden.
In de tweede studie heb ik daarom de Meetschaal voor Leerkrachtidentiteit (Teacher Identity Measurement Scale; TIMS) voor het evalueren van de professionele identiteit van pabostudenten ontwikkeld en gevalideerd. Op basis van ideeën uit het theoretische raamwerk van Burke en Stets (2009) en de uitkomsten van mijn reviewstudie kon ik leerkrachtidentiteit van pabostudenten opdelen in vier eerste-orde constructen: Motivatie, Zelfimago, Self-Efficacy en Taakperceptie. De factorstructuur van de TIMS heb ik geëvalueerd in een steekproef van eerste- en tweedejaars pabostudenten. In de eerste fase, met 17 studenten, heb ik kwalitatieve schaalontwikkelingsmethoden ingezet om de constructvaliditeit te beproeven. In de tweede fase heb ik vervolgens de tweede-orde factorstructuur getest en bevestigd in een steekproef van 211 studenten. In de derde fase heb ik deze factorstructuur tot slot gekruisvalideerd in een nieuwe steekproef van 419 pabostudenten.
In de derde studie heb ik de Schaal voor Professionele Identiteitsspanningen (Professional Identity Tensions Scale; PITS) voor het evalueren van professionele identiteitsspanningen van pabostudenten ontwikkeld en gevalideerd. Op basis van ideeën uit de dissonantietheorie (Festinger, 1957) heb ik bestaande vignetten (Pillen, 2013) omgevormd tot een multidimensionale schaal en vervolgens twee spanningen toegevoegd. Om de PITS te valideren heb ik meerdere stappen gezet. Ten eerste toonden resultaten op basis van expertvalidatie, cognitieve interviews en een kleine pilotstudie het belang en nut van de PITS voor pabostudenten. Gebruikmakend van een steekproef van 211 pabostudenten heb ik vervolgens een factoranalyse uitgevoerd, waaruit bleek dat de items daadwerkelijk de onderliggende constructen van professionele identiteitsspanningen meten. Deze factorstructuur kon middels een confirmatieve factoranalyse worden bevestigd in een nieuwe steekproef van 271 pabostudenten. Het uiteindelijke instrument bestaat uit negen spanningen.
Tot slot heb ik de ontwikkeling van de relatie tussen leerkrachtidentiteit en professionele identiteitsspanningen in een steekproef van 201 pabostudenten onderzocht. Studenten vulden driemaal de TIMS en de PITS in. Random intercept cross-lagged panel modellen toonden dat vijf van de negen professionele identiteitsspanningen op het interindividuele niveau negatief gerelateerd waren aan leerkrachtidentiteit. Meer specifiek heb ik, in aflopende volgorde, gevonden dat pabostudenten die spanningen ervaren hun leerkrachtidentiteit als minder sterk waarnemen dan pabostudenten die deze spanningen in mindere mate ervaren. Op het intra-individuele niveau heb ik echter geen statistisch significante verbanden gevonden. Dit geeft aan dat een toename in ervaren professionele identiteitsspanningen mogelijk niet gerelateerd is aan veranderingen in de professionele identiteit van pabostudenten over tijd.
Al met al betekent dit dat, als er al een verband bestaat tussen professionele identiteitsspanningen en leerkrachtidentiteit, het heel complex is om een dergelijk verband over tijd te vinden en dat dit verband mogelijk afhankelijk is van andere factoren (zoals context, persoonlijke karakteristieken en tijd). Hoewel de bevindingen voorlopig zijn, staan ze in contrast met eerdere theoretische perspectieven op het bestaan en de richting van dit verband. Meer praktisch onderstrepen de resultaten het belang van onder andere het apart ondersteunen van leerkrachtidentiteit en professionele identiteitsspanningen tijdens de lerarenopleiding.
dhr. F. Hanna: Teacher identity and professional identity tensions among primary student teachers: A focus on theory, measurement, and longitudinal associations.
Promotores zijn prof. dr. R. Oostdam, prof. dr. S. Severiens en dr. B. Zijlstra.