Geschiedenis vs. toekomst

Wij, Gerda Geerdink en Anja Swennen, willen ons werkzaam leven als lerarenopleider afsluiten met een publicatie over de geschiedenis van de lerarenopleiding. En we zoeken (oud)collega’s die een bijdrage/hoofdstuk willen leveren voor deze publicatie. De geschiedenis van enkele instellingen is beschreven, maar op landelijk niveau zijn slechts een beperkt aantal onderzoeken beschikbaar. We willen die leemte vullen en ervoor zorgen dat lessen uit de geschiedenis – eerder ontwikkelde kennis en praktische wijsheid – toegankelijk blijft voor de volgende generatie.

De directe aanleiding voor een publicatie over de geschiedenis van de lerarenopleidingen is een persoonlijke. Wij, Gerda Geerdink en Anja Swennen, zijn of gaan binnenkort met pensioen. Dat is een moment om terug te kijken op ons werkende leven dat voor ons, net als voor zoveel andere lerarenopleiders, nauw verbonden was met de Velon en met de ontwikkelingen binnen de lerarenopleidingen. Daarachter ligt natuurlijk de betrokkenheid bij de beroepsgroep. We denken dat de generatie lerarenopleiders die nu de opleiding verlaat veel wetenschappelijke en professionele kennis en praktijkervaring heeft opgebouwd die van nut kunnen zijn voor de generaties na ons.

We zijn ervan overtuigd dat kennis van de geschiedenis inzicht geeft in de problemen en dilemma’s van het heden. De geschiedenis laat zien hoe, en waarom, de lerarenopleidingen geworden zijn zoals ze zijn. De centrale vraag voor deze bundel is dan ook: Wat kunnen en moeten we leren van de persoonlijke ervaringen en de formele geschiedenis van de afgelopen 40 jaar dat lerarenopleiders kan helpen hun werk voortdurend te verbeteren?

We denken aan een bundel die bestaat uit twee delen. Een eerste deel gaat over de geschiedenis van de verschillende lerarenopleidingen (pabo, tweedegraadsopleidingen voor avo en beroepsgericht, eerstegraadsopleidingen aan het hbo, universitaire lerarenopleidingen, ongegradeerde lerarenopleidingen, zoals die voor de kunsten en sport).

Daarnaast willen we een tweede deel bestaande uit hoofdstukken met inhoudelijke thema’s waaronder in ieder geval:

• De inhoud van de lerarenopleiding: wie beslist daarover; verhouding theorie – praktijk; verhouding generieke kennis versus vakkennis/-didactiek
• De relatie theorie en praktijk; opleiding en werkveld
• Brede inhoudelijke thema’s zoals onderzoek, de ontwikkeling van ICT; godsdienst en levensbeschouwing op de lerarenopleiding; aantallen en kenmerken van studenten; diversiteit; sociale ongelijkheid
• Beleidsontwikkelingen en politieke besluitvorming: de Onderwijsraad en de lerarenopleiding; de Inspectie en de lerarenopleiding; de NVAO en de kwaliteitszorg
• Professionalisering van de beroepsgroep waaronder in ieder geval: de Velon; de registratie en de beroepsstandaarden; de identiteitsontwikkeling en bezigheden van de lerarenopleider

De genoemde thema’s zijn omvangrijk en kunnen verspreid over meerdere hoofdstukken gepubliceerd worden (bijvoorbeeld een hoofdstuk over De Onderwijsraad en de lerarenopleidingen). 

De jaren zeventig/tachtig van de vorige eeuw waren belangrijk vanwege o.a. de start van de tweedegraads opleidingen, start van de pabo, schaalvergroting, decentralisering en nieuwe wetgeving hoger onderwijs. De beoogde publicatie gaat uit van die jaartallen als begintijd waarbij we afhankelijk van de inhoud van de afzonderlijke bijdragen een startdatum kiezen. Voor de pabo is de startdatum anders dan voor de NLO’s. De bijdragen moeten gaan over de lerarenopleidingen, dus niet onderwijs in het algemeen en we willen ons beperken tot de Nederlandse situatie omdat die al veelomvattend genoeg is. Daarnaast willen we een gelaagde geschiedschrijving die uitgaat van veranderingen op macro-, meso- en microniveau.

We denken aan bijdragen die in lengte variëren tussen 2500 en 5000 woorden met de volgende opzet:

1. Introductie /samenvatting
2. Aanleiding (waarom hoort dit onderdeel in deze publicatie?; waarom is dit voor jou een relevant onderdeel?)
3. Kern (vanuit maatschappelijk, politiek en/of beleidsmatig perspectief; (internationale) theoretische inbedding; de opleiding in de praktijk en de lerarenopleiding. Als bronnen voor dit deel denken we aan: (internationaal) onderzoek, beleidsdocumenten, adviesrapporten, interviews met lerarenopleiders of betrokkenen
4. Reflectie op de geschiedenis en/vanuit de actualiteit van de opleiding/het thema
5. Wat betekent dit/kan dit betekenen voor de toekomst; lessen/visie voor de toekomst
6. Afsluiting

Voorlopige opzet tijdpad

Vóór 20 juni 2020: insturen A4’tje met voorstel voor een bijdrage aan de hand van de voorgestelde opzet

Vóór half juli/het zomerreces 2020: Definitieve lijst met auteurs en inhoudsopgave

Oktober 2020: informatie over stand van zaken

Januari 2021: eerste versies zijn binnen

Als je een bijdrage wilt leveren ontvangen we graag op een A4’tje de opzet voor een bijdrage.

Als je iemand weet waarvan je denkt: die wil/kan daaraan meedoen, ontvangen we graag een naam en emailadres.

En tot slot als je meer informatie wilt:

Gerda Geerdink: gerda.geerdink@han.nl

Anja Swennen: j.m.h.swennen@vu.nl

---