Workshopronde 3 – Opleidingsscholen

Workshopgevers: Karin Smit, procesbegeleiders, startende docenten

Lesson Study is een praktijkgerichte manier van professionaliseren, waarbij een team van docenten samen een les ontwerpt, uitvoert, op systematische wijze bekijkt – meestal door leerlingen te observeren – en evalueert. De vragen van de teamleden vormen het vertrekpunt voor de te onderzoeken les. Het is een veilige manier van leren voor startende leren omdat de focus op het leren van leerlingen ligt en het hele team verantwoordelijk is voor de les.

Deelnemers aan deze workshop maken kennis met de krachtige methodiek van Lesson Study door een aantal onderdelen ter plekke uit te voeren. Door de bijeenkomst heen worden praktijkervaringen en voorbeelden gedeeld door een Lesson Study trainer, een getrainde procesbegeleider en een startende docent die aan het traject heeft deelgenomen. Vanzelfsprekend is er volop ruimte om vragen te stellen.

Workshopgevers: Joke Rentrop, schoolopleider, instituutsopleider, oud-student en Maarten van Dijk

Van februari 2018 tot februari 2019 hebben we ervaring opgedaan met samen opleiden op school in de pilot ‘mentorgroep op de OZU-aspirant opleidingsschool’ (Christelijk Lyceum Zeist, Revius Doorn en Revius Wijk). In deze workshop gaan de instituutsopleider (Joke Rentrop), een oud-student, de projectleider OZU (Maarten van Dijk), een schoolopleider van een van de vijf OZU-scholen en een instituutsopleider van de HU in gesprek over de ervaringen, kansen en uitdagingen van het samen opleiden van UU en HU studenten op de werkplek. We krijgen inzicht in het verloop van het opleidingsjaar door materialen, zoals de documentaire over de OZU-opleidingsschool, het opleidingsprogramma, de leertaak ‘naar OZU-scholen’ met studenten van verschillende opleidingen, de opdracht ‘werken in kerngroepjes aan je dominante thema’ te bekijken. We denken na over hoe de stage op een scholengroep vorm gegeven zou kunnen worden en wat dat betekent voor studenten, schoolopleiders en instituutsopleiders.

Workshopgevers:Karin Wessel (SPO Utrecht, schoolopleider), Dick de Haan (HU, instituutsopleider en onderwijsadviseur)

Een goed inductieprogramma is een ondersteuningsprogramma dat pas afgestudeerde leraren ondersteunt in hun lerarenloopbaan. Het doel hiervan is het vergroten van de professionaliteit van de beginnende leraar en het verkleinen van de kans op uitval. Juist in deze tijd van lerarentekort is het noodzakelijk onze (beginnende) leraren voor het vak te behouden.

Wanneer je aan de slag wilt om inductiebeleid in je school neer te zetten, beter vorm te geven of verder wilt ontwikkelen, is het noodzakelijk om een gericht programma te hebben waarbij tegemoet gekomen kan worden aan de behoefte van een startende leerkracht.
Vanuit de Versterking Samenwerking in de regio Utrecht heeft de werkgroep SPIL onderzoek gedaan naar wat goed is voor startende leerkrachten in het (basis-)onderwijs.

In deze workshop krijgt u informatie over de inductiefase en kunt u aan de slag met het vormgeven van inductiebeleid in uw eigen organisatie.

Workshopgevers: Mirjam Snel, Yvette Sol en Andrea Steenhuis.

In Utrecht nemen 17 scholen van drie grote schoolbesturen (KSU, PCOU en SPO Utrecht) samen met vijf kennisinstituten (Universiteit Utrecht, Universiteit voor Humanistiek, Marnix Academie, HKU en HU) deel aan het project Werkplaats Onderwijsonderzoek Utrecht (WOU). Het doel van dit project is een duurzame onderzoekcultuur tot stand te brengen in het Utrechtse basisonderwijs. Een speciale rol is weggelegd voor de Broker. Een Broker is een kartrekker, werkzaam binnen de school, met affiniteit voor wetenschappelijk onderzoek en liefst in het bezit van een MA diploma. Ondersteund door een onderzoeker van een van de kennisinstituten formuleren de WOU-teams een onderzoeksvraag die past bij de eigen schoolontwikkeling. Gedurende twee jaar doen zij onderzoek naar een specifiek thema.

In deze workshop worden deelnemers geïnformeerd over een onderzoek dat uitgevoerd wordt op een basisschool waarin een broker samenwerkt met haar team met een onderzoeker van de Hogeschool Utrecht. Na deze informatieoverdracht gaan de deelnemers in kleine groepjes met elkaar in gesprek over verschillende thema’s (zoals het tot stand brengen van een duurzame onderzoekcultuur op een basisschool, de bijdrage die kennis uit onderzoek heeft voor schoolontwikkelingsvraagstukken en de meerwaarde van het samen bouwen aan een duurzame kennisinfrastructuur). Na het inhoudelijke gesprek worden de bevindingen met elkaar uitgewisseld.

Workshopgevers: Henny de Wit en collega’s

Voor alle studenten van de MOS worden per schooljaar een aantal roulatiebijeenkomsten georganiseerd. Het woord zegt het al: de studenten worden op deze manier gerouleerd over de andere MOS-scholen. De student komt op deze manier tijdens de stage in aanraking met andere onderwijsconcepten dan die van zijn eigen school. Tijdens deze bijeenkomsten krijgen de studenten ook workshops aangeboden die qua thema passen bij deze school. De MOS laat zo de studenten de diversiteit van de scholengroep zien en interesseert alvast de studenten voor een stage op een andere MOS-school.

Workshopgevers:Richard van den Berg, Michiel Heijnen, Liesbeth Bargerbos en een student(e)

ACADEMIE TIEN is een nieuwe, openbare school voor vmbo-t/havo/vwo, gevestigd in Leidsche Rijn, Utrecht. Het thema ‘opleiden en ontwikkelen’ krijgt veel aandacht op ACADEMIE TIEN, onder andere in lijn met de ambities geformuleerd in het Utrechtse actieplan lerarentekort. In schooljaar 2018 – 2019 zijn stappen gezet om de samenwerking met de lerarenopleidingen van de Hogeschool Utrecht (HU) te versterken. Studenten konden (in een vernieuwde vorm) een vak volgen op ACADEMIE TIEN. Deze samenwerking is in 2019-2020 geïntensiveerd door middel van een experiment waarin eerstejaarsstudenten van de tweedegraads lerarenopleiding het beroepsvoorbereidende gedeelte van de opleiding intern op ACADEMIE TIEN volgen. De studenten worden daarbij begeleid door senior docenten van de ACADEMIE TIEN en opleiders van de HU. Hoewel de studenten in principe het reguliere curriculum volgen, zal de manier waarop hun beroepsvoorbereidende vakken worden aangeboden anders zijn vormgegeven. De studenten volgen een programma waarbij theorie en praktijk beter geïntegreerd zijn en de studenten maken vanaf het begin van hun opleiding actief kennis met de schoolpraktijk. Ze krijgen ook de kans om te leren in verschillende contexten in de school. Tijdens deze workshop wordt inzicht gegeven in de eerste ervaringen van studenten en wordt aandacht gegeven aan de meerwaarde van het samen opleiden vanuit het perspectief van ACADEMIE TIEN; de ontwikkeling van de schoolorganisatie en de professionalisering van leraren.

Workshopgevers: Harry Rorye, Henk den Hollander met collega’s en studenten

Een belangrijke vraag waar we als opleiders van OSR aan het begin van onze aspirantfase als opleidingsschool voor stonden was de wijze waarop we zinvol de praktijk aan de theorie konden koppelen. Vanuit de generieke theorielijn “Cursus Beroep”, zoals die wordt aangeboden op instituut Archimedes zijn we als opleiders (Instituutsopleiders, schoolopleiders) en enkele onderwijsexperts workshops gaan ontwikkelen. Daarnaast kregen we meer aandacht voor de couleur locale van de scholen. Thema’s als: Burgerschapsvorming, werken op een christelijke school, ICT en werken vanuit de mindsettheorie moesten ook een plaats krijgen in het aanbod. Al werkende kwamen er uitdagingen op ons af, zoals:

• Het gevaar lag op de loer dat we “instituutje gingen spelen”. Er zijn inmiddels   afspraken over opbouw en over de aard van de opdrachten.
• Sommige studenten vonden het bijwonen en uitvoeren van de workshops een extra belasting (“op andere scholen hoeft dit toch ook niet?”).
• Nemen we de uitvoering van de praktijkopdrachten mee in de beoordeling? Zo ja, hoe dan?
• Hoe krijgen we de werkplekbegeleiders mee in het coachen van de praktijkopdrachten?
• Hoe maken we de workshops overdraagbaar (b.v. in geval van ziekte)?

Elke workshop wordt door de studenten direct na afloop digitaal gewaardeerd en voorlopig zijn we trots op de uitkomsten daarvan. Inmiddels zijn de OSR-workshops een begrip aan het worden en gaan ook deeltijders en startende docenten gebruik maken van het aanbod. 

Workshopgevers: Tamar Tas (HU) en Celeste Snoek (SPO Utrecht)

De pabo van de Hogeschool Utrecht werkt intensief samen met de opleidingsscholen in een fasegeoriënteerde coaching aanpak. Hierbij gaan schoolopleiders met het observatie instrument ICALT op zoek naar de ontwikkelingsfase van de pabo studenten en wijzen vervolgens het lesvoorbereidingsformulier toe dat de student in die fase het beste ondersteunt. De praktijkopleider (mentor) begeleidt de student verder in de stage door effectieve feedback te geven op die leerkrachtvaardigheden die de student ook daadwerkelijk aan het oefenen is.

In deze workshop laten we de indrukwekkende resultaten van deze coaching aanpak zien en maken vervolgens kennis met een onderdeel van de ICALT-observatietraining voor schoolopleiders. We kijken naar lesfragmenten van studenten uit jaar 3 en 4 en gaan met elkaar in gesprek over het instructiegedrag dat we bij deze studenten geobserveerd hebben.

Workshopgevers: Ria Rigter (ASG) en een lerarenopleider

De Almeerse scholengroep (ASG) is de grootste werkgever van Flevoland en bestaat uit 40 PO-scholen en acht scholen voor voortgezet onderwijs. Binnen de ASG zijn twee erkende opleidingsscholen: Almeerse academische opleidingsschool (AAOS) en een partnerschap bestaande uit dertien PO-scholen en Windesheim Flevoland, afdeling pabo.

In de twee opleidingsscholen staat niet de organisatie, maar het leren centraal. Er wordt gewerkt vanuit een gezamenlijke visie op leren en opleiden voor studenten, startende en ervaren leraren. Er is sprake van een doorgaande leerlijn. De betrokken organisaties werken samen in een netwerkachtige structuur.

Tijdens de presentatie worden de deelnemers meegenomen in de wijze waarop de gezamenlijke visie op leren tot stand is gekomen, wat dit betekent voor het opleiden van studenten van de verschillende lerarenopleidingen en hoe zich dit verhoudt tot o.a. het HR-beleid van de Almeerse scholengroep en de ASG-academie.